Makro Uzatma Tüpü (Macro Extension Tube)

Makro çekmeye pek ilginiz yoksa makro lense para yatırmayı pek düşünmezsiniz, onun yerine asıl ilgi duyduğunuz alana yatırım yaparsınız. Peki ya birden lensinizin sahip olduğu yakın çekim yeteneğinden daha fazlasına ihtiyacınız olursa ne yapmalısınız? Bu durumda izlenebilecek cüzdan dostu iki yol mevcut:

1. Arkadaşınızdan makro lens ödünç almak :)
2. Elinizdeki lensi makro lensine dönüştürmek

İlk yöntem ağrısız sızısız olsa da benim gibi fotoğraf alanında çok fazla arkadaşı ve tanıdığı olan birisi bile ihtiyacı olan ekipmanı ihtiyacı olduğu zamanda temin etme şansına sahip olamazken uygulanabilirliği nedeniyle canınızı sıkabilecek bir yöntem. Hem kendi ekipmanınızın yerini de hiçbir şey de tutamaz :) Bu ve bundan sonraki bir kaç yazımızda ikinci yöntemi yani elimizdekileri değerlendirme yöntemini uygulayacağız.

Kenko Auto Extension Tube Set DG’yi bu yazı için ödünç veren Aris Murat Dülgeroğlu’na teşekkür ediyoruz :)

Makro uzatma tüpü nedir?

Çeşitli kaynaklarda ve ürünlerde ‘makro tüpü’, ‘uzatma tüpü’ ya da ‘makro uzatma tüpü’ tanımını görebilirsiniz ki genelde ekipmanlarda bunun İngilizcesi olan ‘Macro Extension Tube’ ibaresi bulunur.

Kenko Auto Extension Tube Set DG

Makro uzatma tüpü, lens ile makine arasına takılan ve lensin normalde odaklayabildiğinden daha yakına odaklayabilmesini sağlayan, optik eleman içermeyen yani içi boş bir tüptür. Lensten gelen görüntü ek bir camdan geçmeden doğrudan filme/algılayıcıya iletilir.

12mm'lik uzatma tüpü takılmış halde. Gördüğünüz gibi makinenin kendi bayoneyi ile bire bir aynı yapıya sahip.

Makro uzatma tüpünün çeşitleri nelerdir?

Satın alabileceğimiz iki çeşit makro uzatma tüpü mevcut: Lens-makine arasında elektronik iletişim sunan ve sunmayan tüpler.
Ucuz yollu, elektronik bağlantı sunmayan makro uzatma tüpleri.
3 farklı boyutta tüpten oluşan ekipmandaki tüpleri farklı kombinasyonlarla kullanarak büyütme oranını değiştirebilirsiniz. Bunlara ebay’den 5-10$ gibi çok düşük maliyetle sahip olabilirsiniz. Bekleyemem hemen almalıyım derseniz de online satış sitelerinde 30-40TL’ye satın alma imkanınız mevcut. Bu satıcılar da zaten ebay’den aldığı için aceleniz yoksa oradan almanızı tavsiye ederim.

Ucuz makro uzatma tüpünde gördüğünüz gibi hiç bir elektronik bağlantı ya da işçilik yok. Bildiğiniz metal :) Lensi taktığınızda lensin hafif oynaması da normal karşılanmalı :)

Ben de yazıda bu tip bir tüp kullanacaktım ama 1 ayı geçmesine rağmen PTT siparişimi henüz bana ulaştıramadı. Fazla umudum kalmadı ama belli de olmaz belki gelir. Makro yazıları arasındaki bekleme süresine de bu gecikmeler neden oldu. Tek ana eksik bu tüp olduğu için de daha fazla beklemeden temin ettiğim ekipmanlarla yazılara kaldığım yerden devam etmeye karar verdim.

Lens-makine arasında elektronik iletişim sunan, daha pahalı makro uzatma tüpleri.
Yazımızda kullandığımız makro uzatma tüpü, Kenko Auto Extension Tube Set DG,  bu sınıfa giriyor. 12mm, 20mm ve 36mm’lik 3 tüpten oluşan Kenko setindeki tüpleri farklı kombinasyonlarla kullanabilirsiniz ki toplamda 68mm’lik makro uzatma tüpü kullanma imkanına sahipsiniz. Kenko’nun ABD fiyatı 170$ civarında. Ülkemizde ise yurtdışından getirip, 290-360TL civarlarına satanlar mevcut.

Tamron 17-50/2.8 takılı Kenko Auto Extension Tube Set DG

Makro uzatma tüpleri tek parçadan oluşabileceği gibi 3 parçalı yapıda da olabilir. Kenko mesela 3 parçalıydı ama Canon ve Nikon’un tek parçalı kendi ürünleri de mevcut.

Makro uzatma tüpleri optik eleman içermeyen 3 farklı kalınlıkta parçadan oluşabilir.

Kenko yerine Canon veya Nikon almalı mıyım? Bana sorarsanız gerek yok çünkü onların yapısı da basit olsa gerek . Mesela Canon Extension Tube EF25′de ön ve arka elektronik bağlantılar arasında sadece kablolar mevcut. Bu tasarımı kullanarak ileride kendi makro adaptörümüzü yapmaya çalışacağız, gözünüz bizde olsun :)

Canon EF25 oldukça basit bir yapıya sahip.

Makro uzatma tüpünü nasıl kullanıyorum?

Tüpün bir ucunda erkek, diğer ucunda dişi bayonet mekanizması bulunur. Dişi kısmı fotoğraf makinenizin bayonet yapısını aynen korur çünkü makineye lens takar gibi tüpün bu bölümüne lensimizi takacağız.

Makro uzatma tüpü lense takıldığında, sistemin arkası aynen lensimizin arkasına benziyor.

Erkek bayonet yapısı da aynen lensinizin arka bölümüe benzer. Tahmin edebileceğiniz gibi bu bölümü kullanarak, lensinizi makinenize takar gibi makro uzatma tüpünüzü makineye takacaksınız.
Süreci video ile anlatmak fotoğraflardan daha etkili olacağından adım adım montajı gösteren bir video hazırladım.
Eğer elektronik haberleşme sunan bir tüp alırsanız normalde nasıl fotoğraf çekiyorsanız aynı şekilde çekim yapmaya devam edebilirsiniz. Elektronik haberleşme sunmayan model alırsanız kullanım biraz daha zorlaşacak. Neden?

• AF kullanamayacaksınız yani elle manuel netleme yapacaksınız. Bu nedenle canlı-önizleme (live view) sunan bir fotoğraf makinesi işinizi çok kolaylaştıracaktır.
• Diyaframı makineden değiştiremeyeceksiniz. Nedeni ve bunun üstesinden nasıl geleceğinizi aşağıda anlattım.
• Ucuz tüplerde kısık diyaframda kullandığımız için vizör çok kararacak. Ne çektiğimizi görebilmek için ek aydınlatma kullanmak şart!
• Bir üstteki madde nedeniyle S/TV modunu kullanamayacaksınız. Canonlarda AV ve M modunu kullanabileceksiniz. Diğer marka ve modellerde sadece M veya hem S hem de M modlarını kullanabileceksiniz.
• Sony’nin kimi yeni modellerinde makinede lens yoksa makine çekim yapmayabiliyor, bunlar da dikkate alınmalı.

Elektronik haberleşmenin avantajı lensin otomatik netleme yapabilmeye devam etmesi ve diyaframı makine üzerinden değiştirebilmeniz oluyor. Yeni nesil AF lenslerin artık lens üzerinde diyafram bileziği (lens üzerinde diyaframı değiştirebilmenizi sağlayan ayar sistemi) sunmadığını düşünürsek elektronik haberleşme olmadan diyaframı nasıl değiştireceğiz sorusu hemen aklımıza gelmeli.

Makro uzatma tüpünü takılmış Carl Zeiss Jena 50/1.8 Pancolar.

M42 bayonete sahip lensin üzerinde yer alan diyafram bileziği sayesinde ucuz makro uzatma tüplerinde çok daha rahat bir kullanım söz konusu. M42 lensi M42-Canon EOS adaptörü sayesinde uzatma tüpümüze bağladık. Ucuz tüpe niyetlenirseniz bir de eski ve ucuz 50mm MF lens almanızı öneriyoruz.

Biliyorsunuz ki makinede diyaframı kıstığımızda makine bunu lense iletir. Çekim yapılana kadar en açık diyafram değerinde duran lens, çekim anında ayarladığınız diyafram değerine kısılır, çekim yapılır ve diyafram hemen en açık değerine geri döner. Bunun nedeni açık diyaframda vizöre daha aydınlık bir görüntünün ulaştırılabilmesidir.
Elektronik bağlantı içermeyen ucuz makro uzatma tüpleri ile diyaframı nasıl ayarlayacağız peki? Elimde her marka ve model DSLR mevcut değil o yüzden tecrübelerinizi yorumlara yazarsanız sevinirim. Canonlarda AV ve  M modunu kullanabiliyoruz. Diyaframı değiştirmek için de makinede alan derinliği önizleme düğmesinin olması gerekli. Yoksa lensin diyaframı her daim en küçük f değerinde kalacaktır.
Uyguladığımız sistem şu şekilde:

1. Kullanmak istediğiniz f değerini gövdeden ayarlayın
2. Alan derinliği önizleme düğmesine basın. Bastığınızda lensin diyaframı makinede ayarladığınız değere kısılacak.
3. Düğmeye basılı tutmaya devam ederek lens kilit düğmesine basarak lensi gövdeden ayırın. Bu esnada makine açık olmalı yoksa diyafram tekrar açılır.

Büyütme miktarı nasıl?

Makroda büyütme miktarı nasıl hesaplanır? yazımızda çeşitli yöntemlerde büyütme oranının nasıl hesaplandığını anlatmıştık. Bu teorik bilginin pratikte her zaman işe yaramadığını da görmüş olduk :)
Canon EOS 450D ve Kenko Auto Extension Tube Set DG kullanarak pratikteki duruma bakacağız. Önce Tamron 17-50/2.8 ile denedim. Sadece 12mm’lik tüpü taktığımda bile konunun dibine girmek durumunda kaldım. Bu duruma çok anlam veremedim ve tüplerin hespini taktım. Beklentim 1:1′in biraz üzerine çıkmaktı ama netlemeyi başaramadım bile! Sorunun kaynağını bulamadım zira normalde netlemesi gerekirdi. Neyse çıkarıp Canon’un kit lensini taktım. Burada herşey olması gerektiği gibiydi.
Örnek kareleri Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 ile yanı IS öncesi kit lens ile M modunda, 1/125 saniye enstantane, f/8 diyafram değerleri ile çektim. Netlemede manuel netleme kullanıldı ve netleme anında canlı-önizlemeyi 10x yakınlaştırma ile kullandım.

Konu mankenimiz Radeon HD 4870 X2 oldu. Bu tarz ürün fotoğraflarını nasıl çekebileceğinizi de çok yakında anlatacağız.

Lens konuya neredeyse dokunuyor!

Işık için tek bir Sunpak 433 (36GN’lik azami güce sahip) 1/16 güç değerinde kullanıldı. Kart ile lens arasında anca birkaç cm boşluk olduğu için flaşı bu aralıktan geçecek şekilde üstte konumlandırdım. Işığı yumuşatmak için de bir adet plastik ‘softbox’ kullandım.

1:1 makro çekmek istediğimizde konunun dibine girmek zorunda kalıyoruz.

Öncelikle 18-55′in 55mm’de çekebildiği detaya bakalım.

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm)

Lensin kendi başına sunduğu büyütme oranı bile oldukça yeterli. Sadece 12mm’lik uzatma tüpünü taktığımızda elde ettiğimiz büyütme miktarı da oldukça iyi.

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm) + 12mm uzatma tüpü

3 parçayı da birleştirip 68mm’lik uzatma tüpüne sahip olduğumuzda ise 1:1 büyütme oranını da geçerek gerçek anlamda makro dünyasına girmiş oluyoruz. Merkezdeki netlik oldukça yeterliyken köşelerde kalite kaybı mevcut.

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm) + 68mm uzatma tüpü

Bundan sonra ilk denediğim 18mm’de çekim yapabilmekti ama 35mm’nin altında çalışma mesafesi nedeniyle (lens karta değiyordu) netleme yapmam mümkün olamadı. 35mm’de kullanırken köşelerde ciddi kalite kayıpları söz konusu ki konuya hafif eğimle bakmaktan kaynaklanan alan derinliği farkı da buna neden oluyor olabilir.

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (35mm) + 68mm uzatma tüpü

Metreleri çektiğim karelerde büyütme oranını daha rahat görebilirsiniz. 450D’nin algılayıcısının eni 2.22cm. Kendi fotoğraf makinenizinkini buradan öğrenebilirsiniz.

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm) . Yaklaşık 0.26x (2.22cm/8.4cm)

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm) + 12mm uzatma tüpü. Yaklaşık 0.58x (2.22cm/3.8cm)

Canon EOS 450D + Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 (55mm) + 68mm uzatma tüpü. Yaklaşık 1.7x (2.22cm/1.3cm

BasÇek'ten alıntıdır.